Anouk Kruithof: de universele kracht van de emotie

Anouk Kruithof is opgeleid als fotograaf, maar beschouwt fotografie meer als een startpunt van oneindige mogelijkheden. Ze maakt foto, video - en ruimtelijke installaties evenals sociaal conceptuele projecten, in situ works en take away art. Daarnaast is ze een fervent kunstenaarsboeken-maker. Inmiddels heeft zij er zes gepubliceerd. Deze werken schept een sterke één-op-één relatie tussen de kunstenaar en zijn publiek.

Door op onderstaande titels te klikken zijn deze uitgaven allemaal digitaal te bekijken.

Ze gebruikt de fotografie in presentaties als een middel om haar verwondering uit te drukken, om haar nieuwsgierigheid vorm te geven en vooral om haar zoektocht naar de universele kracht van de emotie vast te leggen. Vanaf het begin af aan past zij de fotografie toe als een middel om ons te confronteren met momenten die wij eerder niet vastgelegd zagen, of misschien ook niet wilden zien. De kijker is in het werk van Kruithof toeschouwer bij gestolde fragmenten van het leven, die allemaal hetzelfde lijken te tonen: door de concentratie op wat er in mensen gebeurt, voelen we wat er niet gebeurt: hoewel we mensen in hun innerlijk zien blootgelegd, slagen we er niet in om contact met ze te krijgen. We voelen ons buitengesloten, terwijl we het meest intieme van de mens zien. En dat is wat Kruithof ons op verwarrende wijze toont: het gebrek aan menselijk contact en de moeite die we hebben ons in elkaar te verdiepen (bron: FoMaa.nl).

Het is de inhoudelijke gelaagdheid van haar projecten die het publiek aanspreekt. Ze weerspiegelen haar intense betrokkenheid bij de ‘state of mind’ van de mens in onze maatschappij en tijd. Als kijker raak je onmiddellijk geïntrigeerd door de beelden, maar tegelijkertijd ontstaat er een duidelijk gevoel van onbehaaglijkheid. Dat komt omdat Kruithof door haar manipulaties de uiterlijke schil van haar personages weet af te pellen, waardoor ze zichtbaar zijn in al hun kwetsbaarheid. De beschouwer wordt hierdoor ook gevoelsmatig ontregeld en uit zijn comfortzone gehaald (bron: Vrije Universiteit Amsterdam 2011).




Omslag en fragment uit: Het zwarte gat

In het kunstenaarsboek "Het zwarte gat" (Episode Publishers & HUP editions 2006 oplage 1.000) gaat het om het verbeelden van depressie op een speelse, humoristische, maar ook ernstige manier en vanuit verschillende invalshoeken. Dit boek is i.s.m. de fotograaf Jaap Scheeren tot stand gekomen. Scheeren en Kruithof kwamen op associatieve wijze tot een reeks uitbeeldingen van depressieve momenten. Daarbij namen zij de uitdrukking 'in een zwart gat terechtkomen' heel letterlijk. Waar in de ‘serieuze’ kunst of fotografie het beeld van de realiteit wordt gebruikt om op een associatieve en open wijze betekenis te genereren zonder daarin ooit letterlijk te worden, draaiden de twee fotografen dit om door heel letterlijk zwarte gaten op te zoeken en te fotograferen, zoals een donker gat tussen de struiken of de ronde vorm een verbrande pannenkoek. Daarnaast creëerden zij scènes die momenten en situaties in een depressie tonen: een opengeslagen bed met ernaast een halflege fles wodka, gebruikte tissues en een volle asbak; de fotograaf (Scheeren) die brakend op de grond ligt; een koffiezetapparaat met een grote berg gebruikte filterzakjes vol koffie ernaast op het aanrecht; een kamer vol met rommel en over de vloer leeggelopen kasten. Iemand die huilt. Een isoleercel. Tezamen vormt deze tussen meligheid en bravoure oscillerende reeks van stuk voor stuk krachtige en herkenbare beelden een even serieuze als humoristische poging om het medium los te weken uit de stroom van deprimerend clichématige beelden die ons dagelijks overspoelt. Voor de twee makers zelf was het een goede manier om te voorkomen dat zij na hun afstuderen in het spreekwoordelijke zwarte gat terecht zouden komen, waarvoor velen in hun omgeving zo voor hadden gewaarschuwd (bron De Gids, Fris Gierstberg 2011).



Becoming Blue

Kruithof is geïnteresseerd in de invloed die het op mensen heeft dat zij altijd maar onder druk staan. Altijd maar presteren en altijd maar stress. De gevolgen hiervan op de mens wil zij graag vastleggen. Het kunstenaarsboek "Becoming Blue" (Revolver Publishing, Berlin 2009) komt uit deze interesse voort en is naar aanleiding van een fotoproject gemaakt. Het specifieke thema in deze serie is de dreiging van het onbeheersbare en het dringen van de tijd. Kruithof reageert dus op een panisch tijdsgevoel, de grenzeloze onwetendheid over onze eigen handelingen die te zien is in de crisis van deze tijd. De personen die in de foto’s figureren, lijken verschijningen uit een neurotische tussenwereld. De fotoserie kwam tot stand tijdens verschillende fotosessies tussen 2006 en 2008. Kruithof selecteerde opmerkelijke personen en nodigde die uit in haar studio. Kruithof vroeg hen een blauw kledingstuk aan te trekken, plaats te nemen in een blauw decor en zich over te leveren aan het ongewisse. De blauwe kleur van de kleding is een metafoor voor de periode waarin de mens weer tot zichzelf moet komen. Tijdens het fotograferen zijn er door de fotografe en/of de geportretteerde acties (bv. het prikken met een speld) uitgevoerd, bedoeld om een emotionele gesteldheid te ontlokken. De portretten zijn vaak met een zelfontspanner gemaakt, zonder zowel de fotografe als haar onderwerp bewust waren van het zogenaamde ‘fotomoment’. Het toeval is een grote bepalende factor geweest. De bevreemdende foto’s vormen het verslag van die indringende ontmoetingen. Op een aantal foto’s zie je aan de randen van de geportretteerde figuur net even een hand of wat haar van een andere figuur. Het nogal vlakke, frontale licht en de lege achtergrond maken dat deze vreemde details meer werken als extensies van de eerste figuur dan als behorende tot een tweede. Effecten als deze dragen bij aan de enigszins bizarre, surrealistische sfeer. Deze wordt versterkt door de expressieve, vaak wat vreemde houdingen en gebaren. De alom aanwezige kleur blauw voegt hier het zijne aan toe. "Becoming Blue" verbeeldt de transformatiefase van enerzijds de gespannen mens, die een constante druk voelt om maar door te gaan. De mens die zichzelf ‘verliest’, zich door te veel stress laat uitputten en angstig wordt. Anderzijds de mens, die zichzelf probeert ‘terug te vinden’. De mens die de rust en stilte toelaat en de balans tussen lichaam en geest hervindt. Becoming Blue toont een nieuwe groep mensen, die samen collectieve bewustwording identificeren (bronnen: Hof van Heden, PhotoQ 2009 en Nienjo Research oktober 2011).


Playing Border
Kruithof maakte een kunstenaarsboek "Playing Borders, this contemporary state of mind" (Revolver Publishing, Berlin 2009 oplage 400) dat aansluit bij het thema ‘Kantoor’. Het bestaat uit losse vellen en bladen, gevouwen tot een geheel. Die losse bladen zijn van verschillende formaten en de ene keer mat, de andere keer glanzend. Op de bladen staan foto’s van mensen op kantoor en van het kantoor zelf. Kruithof werkte in een periode in 2008 in een verlaten kantoorpand in Rotterdam aan dit fotografisch beeldessay. De in het kantoor aangetroffen afgeschreven computers, toetsenborden, lamellen, systeemplafonds en laminaatstroken werden door haar ingezet voor wonderlijke installaties. Er ontstaan een soort geïmproviseerde shelters op de werkvloer. De beklemmende fotoreeks geeft een absurd beeld van de anonieme en inwisselbare werkplekken van de moderne kantoormens. Kruithof nodigde onbekende mensen uit om anoniem te reageren op haar ingrepen. Een raadselachtige mix van fotografie, installatie en performance. Het levert vrij nerveuze portretten op in onverbiddelijk tl-licht (bron: We Like Art). Treffend is de verwarring vormgegeven in de personen die in een desolaat decor van kantoormeubilair zichzelf een houding proberen te geven.

Daily Exhaustion
Haar "Daily Exhaustion" (Kodoji Press 2010, oplage 5.000/200 ges./gen. incl. c-print), een reeks zelfportretten die ze presenteerde in krantvorm, gaat over de uitputting die de westerse mens dagelijks ervaart. Kruithof putte zich voorafgaand aan de foto’s fysiek uit door te gaan spinnen (indoor cycling) om zichzelf vervolgens vermoeid op de gevoelige plaat vast te leggen. Het is het niet de fysieke uitputting, want die kennen we wel van sportfoto’s, het is staat van leegte van de geest die Kruithof heeft weten te treffen. De krant geeft een beeld van een geobsedeerde kunstenaar. Kruithof typeert zichzelf in de portretten als een workaholic. Ze toont zich in momentopnamen, wanneer ze bezweet in een emotionele "flow" van opwinding aan het werk is. Als je dan haar curriculum bekijkt, met bijvoorbeeld 17 internationale tentoonstellingen in 2010, dan begrijp je dat haar emotionele gedrevenheid een basaal uitgangspunt is om haar werk te realiseren. Het werk is tevens een metafoor voor haar passie, kijkers te laten participeren in het inhoudelijke proces waarin de installatie/de krant vorm wordt gegeven. Als je door de publicatie bladert, dan zie je een mooie opbouw van een in intens afwisselend kleurenspectrum, volgens Kruithof kenmerkend voor de gelaagdheid van menselijke energie (bron: Vrije Universiteit Amsterdam 2011).

Lang zal ze leven

In haar jongste publicatie "Lang zal ze leven" (Eigen publicatie, 2011) heeft zij zich opnieuw verdiept in de menselijke geest. Door aan psychiatrische patiënten in de psychiatrische instelling Altrecht in Den Dolder te vragen hoe zij hun verjaardag wilden vieren en die wens ook daadwerkelijk uit te voeren. Zij vierde de verjaardagen van de bewoners op een manier die zij zelf wensten. Dat leverde een prachtige reeks foto’s op, waarin je ziet hoe de feestjes werden gevierd. Een feestelijke foto, met brandende kaarsjes in vrolijke kleuren-en een lint om het allemaal bij elkaar te houden. Een foto die de moeite laat zien die er gedaan is, die laat zien dat op sommige plekken het vuur al weer gedoofd is. Maar toch, bovenal uitdrukt dat er iets tot stand gekomen is, dat feestelijk was –gedurende de tijdspanne van het brandende kaarsje misschien?- en verlichtend in zowel figuurlijk als letterlijke zin. En daarmee zegt het niet alleen iets over het leven van de mensen waarmee de verjaardag werd gevierd, maar ook over de feestelijke momenten van ons leven: hoe kort het is, hoe snel het voorbij is en hoe het gevierd moet worden. Met grote aandacht en intensiteit. Wij zien meer dan anders wat er gebeurt. De schijnbare grens tussen patiënt en omgeving verdwijnt in rituelen die niet anders zijn dan bij niet-patiënten. En daarmee die twee werelden effectief en confronterend met elkaar verbindt (bron: FoMaa.nl).

Het idee kwam voort uit het feit dat haar oma jarenlang op de gesloten afdeling van een psychiatrische instelling woonde. Daar, en vervolgens ook in Den Dolder, zag Kruithof dat mensen vereenzaamden, in een isolement raakten. "Er kwam vaak niemand op hun verjaardag, zelfs hun eigen kinderen niet. De eis was dat ze jarig moesten zijn in de periode dat ik hier werk. Zo heb ik tien mensen gekozen – of zover gekregen om mee te werken – die ik interviewde. Ik vraag ze bijvoorbeeld naar hun verjaardagswens, die ik vervolgens uit laat komen op hun feestje. De een wilde toastjes met haring en jus op zijn feest, een ander wilde fotograferen. Met hem zijn we een hele dag op stap geweest met een professionele camera. Weer iemand anders wilde muziek, dus heb ik voor een platenspeler gezorgd. Gevoel en kleur horen bij elkaar. Kleur heeft in kunsthistorisch opzicht vaak een betekenis, maar het heeft ook invloed op de menselijke ziel. In de inrichting zie je dat ook sterk terug in de kleuren die de muren van de verschillende afdelingen hebben" (bron: Centrum Beeldende Kunst Utrecht).




A head with wings

Kruithof gebruikte voor het kunstenaarsboek "A head with wings" (I.s.m. Alec Soth. Ontwerp: Hans Seegers. Little Brown Mushroom, New York 2011) onder andere foto’s die ze ooit van een man in een Berlijns park had gemaakt. Hij leek niet in orde, zag en praatte tegen dingen die er niet waren, onderwijl druk gebarend. Het interesseert haar, dit soort innerlijke werelden die boven komen drijven. Ze knipte deze foto’s uit, combineerde ze met ander materiaal uit haar archief, plakte ze op karton, herschikte ze en fotografeerde het geheel. Het resultaat is een nauwelijks waarneembare diepte die vervreemdend werkt. Neem daarbij de eveneens merkwaardige achtergronden van balken en rotsen en je hebt een hallucinante fototrip 'gone bad'. Het verhaal - dat maar ten dele is afgestemd op de beelden - draagt in hoge mate bij aan die trip, ondanks Kruithofs merkbare onervarenheid in het schrijven. Bewegende muren die in sponzen veranderen, zwarte gaten, visioenen van een leger spionnen, een opmerkelijke erotisch-gewelddadige vriendschap en een hoop vertwijfeling (bron: Tubelight).
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...